برنامه ریزی و موانع آن
چرا برنامه ریزی کنیم؟
ممکن است این جمله از وارن بافت را شنیده باشید که می گوید:«یک احمق با برنامه، می تواند یک نابغه ی بدون برنامه را شکست دهد». همه ی ما بارها در مورد اهمیت برنامه ریزی شنیده ایم. چه قبول کنیم چه نکنیم همین موضوع به ظاهر ساده می تواند زندگی مارا متحول کند و مارا به موفقیت برساند. نیازی نیست در مورد مزایای برنامه ریزی توضیح زیادی داده شود زیرا به اندازه ی کافی اهمیت و فواید آن میدانیم. نکته ی مهم درمورد برنامه ریزی قابل اجرا بودن آن میباشد. پس خوب است بدانیم چه مواردی جلوی عمل کردن به برنامه ریزی را میگیرد یا اصلا اصول یک برنامه ی قابل اجرا چیست؟
چه عواملی جلوی عمل کردن به برنامه ریزی را می گیرد؟
عملکرد مغز:
خب در درجه ی اول مهم ترین دشمن عمل کردن به برنامه ریزیتان خود شمایید. مغز انسان در مقابل تغییر کردن از خودش مقاومت نشان می دهد که این موضوع به زمان های قبل بازمیگردد. انسان های اولیه همواره در معرض خطر حمله ی حیوانات وحشی و شکار شدن بودند. درطول نسل های متمادی کم کم انسان آموخت که نباید زیاد خودرا در در معرض خطر قرار دهد. بهترین راه برای آسیب ندیدن این بود که بیشتر وقت خودرا در یک غار یا مکانی امن بگذراند، درنتیجه تمایل زیادی به تغییر موقعیت نداشت. اکنون دیگر در رستوران یا اتوبان و مترو در معرض خطر حمله ی خرس گریزلی و شیر نیستیم!. اما همین عواملی که درطول هزاران سال در ناخودآگاه ما شکل گرفته، سبب شده تا مغز همچنان علاقه داشته باشد در وضعیت فعلی باقی بمانیم. درنتیجه مغز ما دربرابر تصمیماتی که منجر به تغییر شرایط می شوند، مخالفت می کند.
مغز چطوردر مقابل تغییر و عمل به برنامه ریزی مقاومت میکند؟
ممکن است برایتان پیش آمده باشد که بخواهید کاری را انجام بدهید و درهمان لحظه سیل عظیمی از انواع سوال و ترس و واهمه به ذهنتتان خطور کند. سوالاتی مثل: اگر بعد از تلاش زیاد به نتیجه ی دلخواهم نرسم چه؟ یا اگر مورد تمسخر قراربگیرم چه؟. تیر آخر مغز با سوال «اگرنتوانم چه؟!» شمارا هدف گرفته و باعث میشود تا از انجام آن کار سر بازبزنید. همانطور که گفته شد این سوالات توسط مغزطراحی میشوند تا شمارا از انجام خواسته ی تان منصرف کند.
اکنون راه حل چیست؟
در قدم اول همینکه با این نوع عملکرد مغز آشنایی داشته باشیم کمک زیادی به خودمان کرده ایم. مل رابینز درکتاب قانون پنج ثانیه میگوید: وقتی برای انجام کاری ذوق و اشتیاق داریم قانون پنج ثانیه به ما کمک میکند. قانون پنج ثانیه به ما می گوید که از زمان تصمیم به انجام یک کار تنها پنج ثانیه فرصت داریم تا یک حرکت فیزیکی برای آن کار انجام دهیم. درغیراین صورت مغز شروع به بهانه تراشی میکند. آنتونیو داماسیو، دانشمند حوزه ی عصب شناسی، می گوید: انسان ها 95 درصد از تصمیمات خودرا از طریق عواطف و احساسات خود می گیرند. قانون پنج ثانیه کمک میکند تا به جای اینکه مغز برایمان احساساتی مثل ترس و نگرانی را پردازش کند، احساس شجاعت را پردازش کند. وقتی با گفتن عدد یک بلند شده و مشغول کار شدیم سوالات و احساسات منفی کمتری در مغز پردازش می شوند. سعی کنید این تکنیک را به خاطر داشته باشید و درطول روز آن را اجرا کنید.
موبایل و اینترنت
از مهم ترین دغدغه های انسان امروزی نداشتن تمرکز کافی میباشد. این موضوع سبب میشود تا درست به برنامه ریزیتان عمل نکنید. اینترنت و موبایل و استفاده ی بیش از حد از شبکه های مجازی نقش زیادی در این امر دارند. الگوریتم های شبکه های مجازی یک فضای جذاب و سرگرم کننده از علایق شما برایتان فراهم میکنند. اعتیاد به موبایل و شبکه های مجازی بسیار فراگیر شده و برکسی پوشیده نیست، اما نگران نباشید با انجام چندراهکار میتوانید این موضوع را کنترل کنید!
راه حل:
- • سعی کنید محتوای بی ارزش و بی فایده مانند پیج های حواشی و شایعات را دنبال نکنید زیرا این نوع محتوا صرفا حواس شمارا پرت میکنند و سودی ندارند.
- • حین انجام کار موبایل خودرا درحالت سکوت قرار داده یا خاموش کنید.
- • سعی کنید در زمان های مشخصی گوشی خودرا چک کنید، مثلا هر دوساعت یکبار به سراغ آن بروید. •زمان هایی که بیهوده در شبکه های اجتماعی میگذرانید را یادداشت کنید تا متوجه شوید چقدر وقت شمارا میگیرد.
حرکت براساس انگیزه
انگیزه عامل بسیار مهم و کاتالیزگرخوبی در مسیر پیشرفت می باشد. اما بهتر است سعی کنید کارهای خود را براساس اینکه انگیزه ی کافی دارید یا نه انجام ندهید. چرا که ممکن است خیلی از روز ها انگیزه ی کافی نداشته باشید. اگر تنها به انگیزه وحوصله داشتن برای انجام کارهایتان تکیه کنید، احتمالا نتوانید مداوم به برنامه ریزیتان عمل کنید و در نتیجه روند پیشرفتتان کند میشود.
راه حل:
- سعی کنید یک لیست از کارهایی که میخواهید انجام بدهید تهیه کنید. درکنار هر مورد عواقبی که درصورت انجام ندادن آن ها در انتظارتان است و همینطور مزایای انجام هرکار را نیز اضافه کنید.
- سعی کنید همه ی موارد را با جزيیات و شفاف نوشته و در دسترس قراردهید.
- درست است که همه ی ما میدانیم چه کارهایی باید انجام دهیم یا از مزایای عمل به برنامه ریزیمان آگاهیم. اما نوشتن این موارد و قراردادن آن درجایی که بتوانیم همیشه آن را ببینیم باعث افزایش مسيولیت پذیری و تعهد میشود.
- سپس هرزمانی که حس کردید بی دلیل کارهایتان را پشت گوش می اندازید به این لیست مراجعه کنید. خواندن این موارد که با جزییات نوشته شده اند، کمک میکند تادرقبال برنامه تان کوتاهی نکنید.
مشکل عادت نداشتن و عدم تعهد به برنامه ریزی
ممکن است در ابتدای کار همه چیز به خوبی پیش برود اما به مرور انجام مداوم برنامه برایتان سخت شود. یکی از دلایل آن این است که شما هنوز به شرایط جدید عادت نکرده اید. به عنوان مثال سحرخیز بودن در ابتدا دشوار است اما وقتی مداوم انجام میشود شما به آن عادت میکنید و به مرور برایتان ساده میشود. حالا برای عادت کردن به شرایط جدید چه کار باید کرد؟
راه حل:
سعی کنید کارهایی که قرار است به برنامه ی خود اضافه کنید و به انجام آن ها هنوز عادت نکرده اید را هر روز دست کم 5 یا 6 دقیقه در وقت تعیین شده انجام دهید. البته حداقل زمان لازم گفته شد تا صرفا به انجام آن کار عادت کنید. ممکن است بتوانید زمان بیشتری برای آن کار بگذارید. به عنوان مثال شما میخواهید آموختن زبان انگلیسی را شروع کنید. شاید قراردادن روزی یکساعت مطالعه ی زبان در برنامه برایتان وحشتناک باشد. برای اینکه از عهده ی آن بربیایید میتوانید باروزی 4 الی 5 دقیقه شروع کنید و به مرور که به این کار عادت کردید زمان مطالعه ی خودرا بالاتر ببرید.
خودتان را ببخشید!
یکی دیگر از عواملی که سبب رها کردن برنامه ریزی می شود، شکست های کوچک در اجرای برنامه است. مثلا فرض کنیدشخصی قصد دارد از اول هفته هرروز نیم ساعت پیاده روی داشته باشد. بنا به دلایلی در روز اول و دوم هفته نمیتواند به پیاده روی برود. این موجب سرخوردگی و احساس شکست در فرد شده و باعث میشود تا آخر هفته به برنامه عمل نکند و به انتظار شنبه ی طلایی بعدی بنشیند. خودتان را ببخشید! درصورتی که قسمتی از برنامه ی خودرا انجام ندادید، شما گناه بزرگی مرتکب نشده اید. قبول کنید چنین اتفاقی رایج است و سعی کنید ادامه ی برنامه را انجام دهید.
یک برنامه ریزی اصولی چگونه انجام میشود؟
اولویت بندی در برنامه ریزی
کارهای بزرگ و مهم زندگیتان را تعیین کنید. کارهایی مانند سرکار رفتن، غذاپختن، رسیدگی به فرزندان و هرکاری که هرروز انجامش ضروری است. سپس کارهایی که دوست دارید انجام دهید را یادداشت کنید. در درجه ی بعد مشخص کنید هرکاری چقدر وقت شمارا میگیرد. اکنون باتوجه به این موارد میتوانید بفهمید چقدر وقت باید صرف هر مورد کرد. میتوانید از روش اولویت بندی به کمک ماتریس آیزنهاور نیز استفاده کنید.
افرادی که برای وقت شما ارزش قایل نمیشوند را بشناسید
افرادی که سر وقت به قرار قبلی که با شما داشتند نمی آیند یا افرادی که به هر نحوی وقت شمارا تلف میکنند، بشناسید. وقت شما خیلی باارزش است و ترجیحا سعی کنید با افرادی معاشرت کنید که آن ها هم ارزش وقت شمارا بدانند.
اوقات پرت خودرا بشناسید
اگر دقت کنیم اوقات پرت زیادی در طول روز داریم که میتوان ازآن ها استفاده ی بهینه کرد. مثلا فاصله ی نیم ساعته بین دوکلاس آموزشی یا زمان هایی که پشت ترافیک گیر کرده ایم. همه ی این ها اوقات پرتی هستند که میتونیم روی آنها برای کارهای کوچک اما موثری مثل یادگیری چندلغت زبان یا خواندن کتاب سرمایه گذاری کنیم. سعی کنید این زمان هارا در طی روز پیش بینی کرده و برای استفاده از آنها برنامه ریزی کنید.
واقع بین باشید
نباید انتظار تغییر یک شبه از خودتان داشته باشید. سعی کنید جوری برنامه ریزی کنید که بتوانید به آن عمل کنید. تغییرات مثبت را کم کم و به صورت منطقی و قابل اجرا واردبرنامه ی خودتان کنید. اطمینان داشته باشید که پس از گذشت چندماه پیشرفت خوبی خواهید داشت. وقتی برنامه ریزی شما واقع بینانه باشد احتمال اجرای آن بیشتر میشود و این سبب افزایش انگیزه ی شما میشود.
شناسایی زمان های پربازده
درطول روز ساعاتی وجود دارد که درآن شخص انرژی بیشتری برای انجام کارهایش دارد. این ساعات در افراد مختلف متفاوت هستند. مثلا بعضی افراد در ساعات 9 تا 12 شب و بعضی نیز در ساعات 10 تا 12 ظهرسرحال تر هستند. اوقاتی که احساس میکنید درآن ها عملکرد بهتری دارید را شناسایی کنید. اکنون میتوانید این زمان هارا به انجام کارهای مهمی که نیاز به دقت و انرژی بیشتری دارن اختصاص دهید.
برای برنامه ریزی بهتر یادداشت کنید
برنامه ی روزانه تان را حتما یادداشت کنید. زیرا علاوه بر اینکه فراموش نمیکنید چ کاری را باید انجام میدادید و وقت زیادی را صرف فکر کردن نمیکنید، سبب میشود تعهد بیشتری نسبت به عمل به آن داشته باشید. حتی اگر از نوشتن خوشتان نمی آید میتوانید از اپلیکیشن هایی که روی موبایل های هوشمند نصب میشوند استفاده کنید. این اپلیکیشن ها به صورت اختصاصی برای هدفگذاری و برنامه ریزی طراحی شده اند و بعضی از آنها سر ساعت مشخص کار معین شده را به شما یادآوری میکنند.
پاداش
برنامه ریزی و عمل به آن یک مهارت است و بهبود آن به تمرین نیاز دارد، در نتیجه اگر دراین مسیر قرار گرفتید اقدامات خودتان را دست کم نگیرید. شما درحال ایجاد تغییرات مثبت و منظم شدن هستید. خودتان را تشویق کنید و برای خود پاداش درنظر بگیرید تا برای ادامه ی راه انگیزه ی بیشتری داشته باشید.
